Książka - przyjaciel dziecka

Treść

Książka - przyjaciel dziecka - jak rozwinąć zainteresowania czytelnicze dzieci.

O rozwoju i rozbudzaniu dziecka, jego umysłu w znacznym stopniu decydują jego najwcześniejsze lata życia, czyli okres w którym jest ono pod bezpośrednim wpływem rodziny. Bagaż intelektualny, jaki małe dziecko wynosi z domu, a także dyspozycje jego charakteru np. umiejętności pokonywania trudności, wiara we własne siły, wytrwałość - decydują o jego szkolnych i życiowych losach.

W kształtowaniu tych priorytetowych wartości ogromną rolę odgrywa również książka. Może ona wspomagać oddziaływanie wychowawcze rodziny, jeśli zostanie przez rodziców właściwie wykorzystana.

Może rozbudzić i rozwijać zainteresowania dziecka, kształcić jego wyobraźnię i umiejętność myślenia, wzbogacać jego społeczne doświadczenia, utrwalać opanowanie podstawowych narzędzi międzyludzkiego kontaktu jakim są język, normy i zasady współżycia. Często książka wyręcza nas i wspomaga w naszych działaniach wychowawczych. Dodaje mocy i trafności naszym nieporadnym często słowom. Kiedy mówimy o rzeczach podstawowych, zasadniczych: o uczciwości, odwadze. Są to tematy, którym w naszych oddziaływaniach wychowawczych nie poświęcamy zbyt wiele słów, nie dlatego aby te sprawy były dla nas nieważne. Uważamy je za ważne do tego stopnia, że boimy się mówić o nich na co dzień, ogranicza nas lęk, że nie będziemy potrafili zrobić tego w sposób dostatecznie przekonywujący, czy prosty. Ograniczamy się jedynie do kilku słów do ciepłego czy gniewnego spojrzenia.

Literatura, która od stuleci gromadzi to co w ludzkiej myśli najpiękniejsze i ważne, bierze na siebie część naszego kontaktu i porozumienia z dziećmi. Książka może pomagać rozwiązywać niektóre problemy wychowawcze. Tak jest szczególnie w przypadku młodszych dzieci, które fascynują się bohaterem książkowym, utożsamiają się z bohaterem. Sytuacje literackie często są treścią zabaw dziecięcych, zaś postacie literackie biorą udział w kształtowaniu się systemów ocen, nawyków życia codziennego.

Potrzeba kontaktu z książką nie powstaje normatywnie. Nie będzie ono odczuwało jej braku, jeśli nie będzie się z nią stykać. Potrzebę kontaktu musimy sami obudzić w procesie jego wychowania. Dlatego rodzice powinni jak najczęściej udostępniać dziecku kontakt z lekturą. 

Edukację czytelniczą można rozpocząć od oglądania ilustracji umiejętnego odczytywania ich znaczeń. 

Następnym etapem jest wyrabianie zażyłości dziecka z tekstami literackimi, czy piosenką, budzenie wrażliwości na piękne słowo, rym, nastrój utworu. Daje ono efekty, gdy sami rodzice potrafią recytować z pamięci fragmenty wierszyków, piosenek, kołysanek. Istnieje szereg utworów poetyckich, które oddziałują na dziecko samą atmosferą, nie wymagają nawet całkowitego zrozumienia tekstu.

Trzecim etapem, jest zrozumienie związków czasowych i przyczynowo - skutkowych. Umiejętność tę opanowuje dziecko wysłuchując króciutkich historyjek, bajeczek i opowiadań o jasnym ciągu logicznym. W pewnym momencie wszystkie te nurty spotykają się i jest właściwa chwila w której dziecko dojrzeje do prawidłowego korzystania z czytania książki.

Organizowanie startu czytelniczego dziecka powinno być ciągiem spotkań z lekturą polegającym na szukaniu i czytaniu dziecku takich pozycji, które znajdą w jego psychice silny oddźwięk. 

Obecnie w dobie wszechstronnej telewizji, video, Internetu, nastąpił znaczny spadek.

DLA RODZICÓW.

Co więc robić, aby rozbudzić w dzieciach chęć do czytania książek. Oto kilka rad:

- od najmłodszych lat otaczać dziecko książkami, zabierz je do biblioteki, czytelni, księgarni,
- nawet jeśli dziecko nie potrafi czytać, pomóż mu zrozumieć, że zapisane na papierze znaki odpowiadają wypowiedzianym słowom,
- niech obserwuje sposób czytania - od lewej do prawej niech razem z tobą śledzi palcem tekst,
- powracaj do znanych tekstów, zachęcaj dziecko do uczenia się na pamięć i cytowania określeń, zwrotów, fragmentów,
- pamiętaj o książkach z poza literatury pięknej, twoje dziecko mogą przecież zainteresować zwierzęta, dinozaury lub kosmos,
- naucz dziecko zwracania uwagi na ilustracje, które często niosą dodatkowe informacje, poproś dziecko, aby na podstawie ilustracji np. opisało bohatera, omawiając ilustrację zadawaj mu pytania,
- spróbujcie ułożyć opowiadanie, możecie je napisać na komputerze i "wydać" w formie książeczki, zadbaj o takie elementy jak: tytuł, autor, ilustrator, miejsce i data wydania,
- prostym językiem opowiedz dziecku jak powstaje książka,
- w rozmowach z dzieckiem używaj określeń książka, tytuł, autor, opowiadanie, publikacja, ilustrator, bohater, postać, rozdział itp.,
- postaraj się nie zmuszać dziecka do słuchania książki jeśli straciło na to ochotę,
- czas spędzony przy czytaniu książki powinien zależeć od dziecka,
- pokaż dziecku, że czytanie jest także twoją przyjemnością i jest dla ciebie ważne,
- pokaż dziecku, że dzięki czytaniu rozwiązujesz codzienne problemy, razem możecie np. przeczytać na rozkładzie o której godz. odjeżdża autobus lub rozpoczyna ulubiony film,
- naucz dziecko dobrze traktować książki: brać czystymi rękami, ostrożnie przewracać strony, odkładać na wyznaczone miejsce,
- zadbaj, aby dziecko nie odczytywało mechanicznie wyrazów, ale zainteresowało się treścią,
- pomóż dziecku zrozumieć strukturę tekstu - np. wyodrębnić główną postać, przyczyny i skutki kolejnych wydarzeń, porozmawiaj, co jest jej przesłaniem,
- pobaw się encyklopedią - wspólnie poszukajcie różnych ciekawostek,
- pobawcie się słownikiem np. wspólnie poszukajcie wybranego hasła.

Literatura:

J. Papuzińska "Inicjacje literackie. Problemy pierwszych kontaktów dziecka z książką" Warszawa 1981
J. Papuzińska "Czytanie domowe" Warszawa 1975
K. Janiszewska "Wspólne czytanie" - "Wychowawca" 2001 nr 4
R. Klimas "Znaczenie książki w życiu dziecka" - "Wychowawca" 2004 nr 5